BARZANİ İÇİN REFERANDUM KARTI MI YOKSA BAĞIMSIZLIK MI DAHA GÜÇLÜ?
Yazının Giriş Tarihi: 25.09.2017 00:00
Yazının Güncellenme Tarihi: 25.09.2017 00:00
ABD Devlet Başkanı Woodrow Wilson, 8 Ocak 1918 günü Amerikan Senatosunda 14 maddelik kendi ismini verdiği ilkelerini ilan etmişti. Tarihe ünlü Wilson İlkeleri olarak geçen bu maddelerde Türkiyeyi yakından ilgilendiren her ulusun kendi kaderini tayin etme hakkı ile alakalı olan ilke Türkiye topraklarında yaşayan milletlerin ulusal sınırlar içinde kendi bağımsızlıklarını ilan edebilme hakkı olarak yorumlanmıştır. Hâlbuki ulusların kendi kaderlerini tayin etme hakkı, manda, himaye, sömürge altında yaşan milletlerin kullanacağı bir hak olarak yorumlanması gerekiyor. Wilson ilkelerinin ilan edilmesinin 100. yılı yaklaşırken, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi (KIBY) lideri Mesud Barzaninin Haziran 2017 tarihinde, 25 Eylül 2017de bağımsızlık referandumu kararı alması büyük önem arz ediyor.
Iraklı Kürtlerin talebi bugüne mahsus değil
Bağdat yönetimi ile Iraklı Kürtler arasındaki ilk özerklik anlaşması 1970 tarihinde yapılmıştı. Fakat o dönemin şartları gereği uygulamaya konulmadı. Sonrasında ise 1991de Saddam iktidarına karşı arkalarına ABDnin de desteğini alan Iraklı Kürtler ülkenin kuzeyinde kendi denetimlerinde bir alan elde etti. ABDnin Saddam Hüseyini devirmeye yönelik başlattığı 2003 Irak Savaşından sonra daha geniş manevra alanına sahip olan Kürt yönetim, 2005 yılında özerlik anayasaları ile beraber yasal statü kazanmıştır.
Jandarma Genel Komutanı Eşref Bitlis terör bataklığını kurutacak en yakın isimdi
O dönemden bu yana Irakın kuzeyinden özellikle Türkiye topraklarına yönelik sürdürülen terör ihracına karşı Türkiye, bilhassa ABDnin samimi olmayan politikalarına karşı tepki göstermiştir. Dönemin Jandarma Genel Komutanı Merhum Eşref Bitlisin Çekiç Gücün Irakın kuzeyindeki terör gruplarına havadan yardım gönderdiğinin görüntülü kanıtının olduğunu ifade etmesinin yanı sıra Kuzey Iraka giden ilk general olarak Barzani ve Talabani ile görüşerek Türkiyedeki Kürt sorununu sona erdirmesine çok az kala şüpheli bir uçak kazası sonrası hayatını kaybetmesi süreci sona erdirmiş ve Kuzey Iraktan Türkiyeye karşı yoğun terör saldırısı artarak devam etmiştir.
Türkiyenin Kuzey Irak bölgesine önemli yatırımları devam ediyor
Türkiye son yıllarda Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi ile ilişkilerine politik, ekonomik ve sosyal yönden büyük ivme kazandırdı. Bölgenin kalkınmasında ve altyapısının geliştirilmesinde büyük destek sağlamıştır. Erbil kentinde 550 milyon dolarlık havaalanı inşa edilirken, bölgede yaklaşık 1300 Türk şirketi faaliyetleri sürdürüyor. Bunun yanı sıra taraflar arasındaki en kritik konu petrol ve doğal gaz olarak beliriyor. Ekim 2016 verilerine göre IKBY ürettiği petrolün yüzde 85ini Türkiye üzerinden pazarlamaktadır.
PYD-PKK ortaklığı Barzaniye darbe planları yapmıştı
Barzani ile Türkiye arasında ilişkilerin iyiye gittiği bir süreçte bağımsızlık referandumu kararı almasının altında somut nedenler aranmalıdır. Hatırlanacağı üzere Barzani ile PYD lideri Salih Müslim arasında Suriye koridorunun açılmasına yönelik ciddi bir gerginlik mevcuttu. Müslimin amacı Irakın kuzeyinden Suriyenin kuzeyini birleşmesiyle Akdenize açılacak bir Kürt devletinin Türkiye sınırında kurulmasıdır. Barzaninin Müslime karşı çıkmasının ardından PKKyı çatısında bulunduran darbe ekibi, Suriyede PYD ile bir araya gelerek Barzaniye karşı istediklerini yapmaması durumunda darbe yapma kararı aldılar. PYD-PKK işbirliğinin önünde engel olarak gördükleri Erbil yönetimin düşmesi onlara mutlak hakimiyet sağlayacağı görüşü netlik kazanmıştı.
Esas amaç Kerkükün enerji yataklarını yönetmek
Şüphesiz referandum kararından sonra gözler Kerkükün geleceğine yöneldi. Kürt yönetimi Kerkük topraklarını ısrarla isterken bunun askeri ve siyasi çatışmalara neden olacağını göze almış oluyor. Elbette dış destek almadan bunu başaramayacaklarının kendileri de farkında. Neticede bereketli enerji kaynaklarına sahip olan Kerkük, Bağdat yönetimi ile aralarındaki en büyük ihtilaf. Peşmerge güçleri 2014 yılında Kerküke saldıran DAEŞi geri püskürtürken Irak ordusu geri çekilmişti. Diğer taraftan Kerkük meselesi Araplar ve Kürtler arasında çatışmalara neden olabilir.
Türkiyenin müdahale hakkı saklıdır
Türkiye için Kerkükün Kürt toprağı olarak gösterilmesi kabul edilemez bir iddiadır. Zamanında çoğunluğu Türkmenlerin oluştuğu Kerkük ve Musul kentleri Türkmenlerin zorla bölgeden sürülmesi ile demografik değişikliğe uğratılmıştır. 1926 Ankara anlaşması ile Iraka bırakılan Mısak-ı Milli sınırları içerisinde yer alan Musul ve Kerkükte, Barzaninin referandum yapmasıyla bağımsızlık kararı alması durumunda uluslararası hukuk kaidelerince yeniden hak iddia etmesi mümkün olacaktır
İsrailin yeni müttefik hesapları
İsrailin başından beri referandum sürecini desteklediği görülüyor. Daha önceki yıllarda peşmergelere askeri eğitim ve teçhizat yardımında sakında görmeyen Tel-Aviv yönetimi kendisini jeopolitik düşmanlar ile çevrili olduğunu göstererek bölgede kendisine müttefik arayışı içerisinde olduğu görülüyor. Her ne kadar ABD ve İngiltere referanduma tepki gösterseler de, oylamanın iptalini değil ertelenmesini DAEŞ tehlikesi yüzünden talep etmekteler.
Bağımsız bir Kürt devleti mümkün görünmüyor
Coğrafyanın fotoğrafını çektiğimizde Suriyede fiilen bir Kürt idaresinin kurulduğunu, Türkiyenin Akdenize ulaşacak kantonların birleşmesini önlemek için yaptığı Fırat Kalkanı harekatı ile bunu önlediği görülüyor. Fakat her şey bitmiş değil. Görüldüğü üzere üzerinde darbe planları yapılan Barzaninin bir anda Türkiyenin ulusal güvenliğine karşı tehdit oluşturması tesadüf değil. Şurası da önemli bir gerçek, Iraklı Kürtlerin hepsi bağımsızlığı desteklemiyor. Bunun önemli siyasi ve güvenlik sorununa neden olacağını düşünen önemli bir kısım da mevcut. Fakat referandum yapılsa ve evet çıksa bile tam bağımsızlığın sağlanması hem ekonomik hem de siyasi iklim açısından mümkün olmayacaktır.
Barzani referandumun son gününe kadar bekleyip şartlarını kabul ettirdikten sonra referandumu ertelediğini açıklayabilir. Çünkü referandum kartını yaptırım enstrümanı olarak kullanması bağımsız olmalarından daha çok fayda sağlayacağını düşünmesi daha muhtemel.
Yorum Ekle
Yorumlar
Sizlere daha iyi hizmet sunabilmek adına sitemizde çerez konumlandırmaktayız. Kişisel verileriniz, KVKK ve GDPR
kapsamında toplanıp işlenir. Sitemizi kullanarak, çerezleri kullanmamızı kabul etmiş olacaksınız.
En son gelişmelerden anında haberdar olmak için 'İZİN VER' butonuna tıklayınız.
FURKAN KAYA
BARZANİ İÇİN REFERANDUM KARTI MI YOKSA BAĞIMSIZLIK MI DAHA GÜÇLÜ?